Je onzichtbare spiegel polijsten en rein houden,
zodat er geen enkele smet op blijft:
kun je dat?”
(Laozi, hoofdstuk 10)
De allerhoogste mens gebruikt zijn hart als een spiegel: dingen komen en gaan zonder meer, hij weerspiegelt zonder iets vast te houden. Zo kan hij alles overwinnen zonder gewond te raken.
(Zhuangzi, hoofdstuk 7)
Wij hebben ook wel een idee van wat spiegelen betekent. Wikipedia zegt het zo: “Bewust spiegelen kan gebeuren wanneer een gesprekspartner heel subtiel wil laten merken dat hij aandacht en interesse toont voor de ander en met zijn gedachte mee wil gaan. Dit kan nuttig zijn bij onderhandelingen.” Om dit goed te kunnen doen, moet je vooral goed de lichaamstaal van de ander kunnen waarnemen en deze, zo onopvallend mogelijk, in je eigen houding overnemen, spiegelen.
Maar de Laozi en de Zhuangzi zijn minder gepreoccupeerd met ‘nut’en met ‘meegaan met de ander’ dan wij. Hun ‘spiegelen´ veronderstelt eerder een bepaalde mate van ´blindheid´ die je ook ´onbevangenheid´ of ´ongerichtheid´ zou kunnen noemen. Het wil zeggen: niets toevoegen, de wereld die bij je ‘binnen’ komt niet omvormen met behulp van het gebruikelijke discursieve raster van begrippen en hun relaties en de onlosmakelijk daarmee verbonden waarderingen. Dat raster vertegenwoordigt een ‘verleden’ dat over het nu wordt gelegd. Het voegt aan het nu het verleden toe en hindert daarmee het verschijnen van het nu als nu.
Dat raster is in feite ook een voor-spelling van de toekomst: het spelt vooraf al uit wat er gaat gebeuren omdat het nu wordt opgenomen in een voorgeprogrammeerde sequentie. Een situatie kan niet meer in eenmaligheid verschijnen wanneer we haar vooraf een verleden toekennen en een toekomst geven.
Wanneer een verleden zich niet in de toekomst vertaalt zoals we dat hadden verwacht, dan raakt ons dat en doet dat pijn. Wie daarentegen zonder verwachtingen is, is smetteloos. Wie de dingen neemt zoals ze komen, geeft ze zonder toegevoegde waarde door, belastingvrij. Wie werkelijk de taal van de ons omringende lichamen verstaat, dat wil zeggen: wie spiegelt zonder mee te gaan, zonder bewust-zijn, kan er nooit door worden verwond. Wie dat kan, is diep geraakt.